OVER BULTRUGGEN (EN HAAIEN)
Het is een ietofwat hypnothiserend geluid, het lijkt zelfs wat buitenaards. Een melodie is er niet echt. Eerder een opeenvolging van klanken en tonen, zonder overlapping. Wetenschappers beschreven deze geluiden als grommen, briesen, zuchten en blaffen. En toch is het eindeloos mooi.
Ik ben op duikexcursie voor de kust van Margate, een stadje in het Zuidoosten van Zuid-Afrika. Bijzonder ruwe omstandigheden met hoge golven en een lage watertemperatuur vormen een extra uitdaging. Het is geen duikuitstapje voor beginners, de Indische Oceaan is genadeloos. Zwartpunthaaien, Hamerhaaien, en Zandtijgerhaaien spotten is de bedoeling, je moet er wat voor over hebben.
Maar toch, afdalend onder het ruwe oceaanoppervlak gebeurt iets wonderlijk. Een zekere rust neemt de overhand en je komt in een ander universum terecht. Dit is wat duiken zo magisch maakt: je zweeft in een compleet andere wereld. En op deze plaats wordt nog een extra zintuig verwend. De zang van de walvissen, het geluid van de Bultrug klinkt op de achtergrond.
Het spotten van wildlife heeft me altijd mateloos geboeid, thuis of op reis. Het is een soort schattenjacht: op zoek gaan naar wat er leeft, klein of groot, de meest fascinerende dieren observeren. Er zijn zo van die beesten die op de één of andere manier steeds mijn pad kruisen en die mij enorm intrigeren. De Octopus bijvoorbeeld. Of de Kerkuil. En ook de Bultrugwalvis.
Ik kwam deze reuzen voor het eerst tegen vele jaren geleden aan de Oostkant van de Verenigde Staten. Een Whale watching-trip bracht ons vanuit Boston naar de wateren rond Cape Cod, een langwerpig schiereiland langs de staat Massachusetts.
We moeten eerlijk zijn: zo’n walvissafari kan serieus tegenvallen. Een glimp van een donkere walvisrug op verre afstand of, als je wat meer geluk hebt, een uitademfontein. Meer krijg je zelden te zien.
Maar deze keer was het anders. Ons schip was voor de kust van Cape Cod midden in een school fouragerende en jagende Bultruggen terecht gekomen. Er zijn natuurlijk strenge afstandsregels bij zo’n excursies maar wat als de dieren zelf naar je toe komen? Vlak naast de romp van het vaartuig in een wervelende vertoning staken de giganten hun kop boven de golven. Enorme staarten heffen zich in de lucht om dan in de woelige oceaan te verdwijnen. Het is een kolkend waterspektakel met zeereuzen als acteurs.
‘De dieren hebben verschillende complexe jachttechnieken,’ vertelt de touroperator via het omroepsysteem van het schip. ’Soms individueel waarbij ze met hun lange borstvin op het wateroppervlak slaan om prooien in de buurt te verdoven. Soms werken ze in groep en blazen een cilindervormig gordijn van luchtbellen rondom een grote groep prooidieren waarna ze aan hoge snelheid met opengesperde bek door de samengedrukte school zwemmen.’ We leerden bij daar aan de Oostkust van de Verenigde Staten.
Ons duikavontuur voor de kust van Zuid-Afrika zorgt ook voor de nodige adrenaline. De haaiensoorten laten zich vlot zien, het is bijzonder opwindend om deze roofdieren in hun natuurlijke omgeving te spotten met op de achtergrond de intrigerende zang van de walvissen. Wanneer we na de onderwaterbelevenissen terug op de Zodiac kruipen zien we op enige afstand de Bultruggen opspringen uit het water. Wetenschappers zijn er niet volledig uit wat de exacte betekenis is van dit opmerkelijke gedrag. Algemeen wordt aangenomen dat het een vorm van communicatie is: door met een harde klap terug op het wateroppervlak te landen maken ze zich kenbaar bij soortgenoten die zich ver weg bevinden. Een andere theorie stelt dat het een manier is om zich te ontdoen van parasieten. En een nog andere hypothese zegt dat de Bultrug simpelweg een kijkje wil nemen boven het wateroppervlak.
Het is enorm boeiend allemaal. Veel van het gedrag van deze iconische dieren is opmerkelijk: hun manier van jagen, het vreemde opspringgedrag, de migratieroutes tussen voedsel- en voortplantingsgebieden. Onderzoekers hebben een flinke kluif aan dit alles. Maar hun mystieke zang is misschien nog het meest ongewoon en bijzonder. Het is hun manier van communiceren in de paartijd.
Sommige wellness- en meditatiecentra gebruiken het geluid van de walvissen om meer tot rust te komen. En zo kan het zomaar zijn dat je bij jouw volgende saunabezoek de bultrug zachtjes op de achtergrond hoort. Ultieme relaxatiegeluiden recht uit de oceaan. <
